เกรดสแตนเลส

หากจะพูดถึงสแตนเลสแล้ว เราคงนึกภาพออกถึงเหล็กมันวาว สวยและเรียบหรูที่ทำเป็นประตูและหน้าต่าง ตามบ้านต่าง หรืออาจจะคิดถึงการทำชิ้นส่วนต่างๆ เช่นโต๊ะ เก้าอี้ หรือไม่ก็ทำเป็นเฟอร์นิเจอร์อยู่กับบ้าน

หากอยู่ในวงการอุตสาหกรรมก็จตะอยู่ในเครื่องมือ และอุปกรณ์ต่างๆเป็นจำนวนมาก

เพราะด้วยลักษณะที่ดีกว่าเหล็กธรรมดาในเรื่องของการไม่เป็นสนิม และยังมีความมันวาว น่าสนใจ ทำให้เกิดการใช้งานที่แพร่หลาย

เกรดสแตนเลส

เกรดของสแตนเลาที่มีทั้งหมดนั้น มีมากมายเหลือเกิน โดนจะทำเป็นรหัสที่เรียกกันแบบสากลเช่น 301, 304, 430,  439, 441 เป็นต้น โดยแต่ละรหัสจะมีส่วนผสมของโลหะที่อยู่ในเนื้อสแตนเลสนั้นไม่เหมือนกัน เพื่อให้เกิดความเหมาะสมในการนำไปใช้งาน

รหัสที่ได้รับความนิยมในการทำเป็นประตู รั้ว หรืองานเฟอร์นิเจอทั้งภายใน และภายนอกบ้าน ก็จะมี 201 ที่มีส่วนผสมของนิกเกิ้ลประมาณ 1% จะทำให้มีน้ำหนักเบา สามารถขึ้นรูปได้ดี และมันวาว ใช้สำหรับทำอุปกรณ์ต่างๆในครัวเรือนทั่วไป

แต่หากจะต้องการให้ดีขึ้นมาอีกหน่อย ยังสวยงามอยู่ และคงทนต่อการเกิดสนิม จะนิยมเป็นเกรด 304 โดยโครเมียมประมาณ 18% และ นิกเกิ้ลประมาณ 8% มีคุณสมบัติทนการเกิดสนิมจากเกลือได้ดี

หากผู้ที่ต้องการทำประตูรั้ว หรือบ้านพักที่อยู่อาศัย หากมีทุนทรัพย์สำหรับการต่อเติมบ้าน ก็ควรเลือกเกรด 304 ไปตั้งแต่แรกเลย เพราะจะทำให้มีอายุยืนนานหลาย 10 ปี

แต่หากใช้เกรด 201 อาจจะใช้งานได้ไม่นาน และแค่ไม่กี่เดือน ก็จะเกิดลายสนิมเนื้อแสตนเลสขึ้นมาได้

สแตนเลส เกรด 304

เป็นสแตนเลส เกรดมาตรฐานที่นิยมใช้งานมาก ไม่ว่าจะเป็นงานเครื่องครัว ทำรั้วประตูบ้าน เฟอร์นิเจอร์สแตนเลสภายในบ้าน หรือจะเป็นเครื่องจักรทั่วไป

สิ่งที่จะระบุได้ว่าสแตนเลสนี้เป็นสแตนเลส 304 คือ มีส่วนผสมของ

• Ni มากกว่า 8% (นิกเกิ้ล) ตัวนี้แหละที่ทำให้ทนกับสนิม
• Cr มากกว่า 18% (โครเมียม) ตัวนี้ทำให้เงา และไม่เกิดสนิมเช่นกัน
• Fe ประมาณ 70-74% (เหล็ก) ตัวนี้เป็นส่วนผสมหลัก ที่ทำให้เกิดความแข็งแรง
• ส่วนผสมอื่นๆ (บางครั้งอาจจะมีส่วนผสมของแมงกานิส หรือ ไทเทเทียมไปนิดหน่อย เพื่อให้เกิดความเหนียว ใส่เพื่องานบางงานเฉพาะด้าน)

ทำไมถึงต้องเป็นเกรด 304 ก็เพราะเป็นเกรดที่เกิดสนิมได้ยากพอสมควร ถ้าอยู่ในสภาพแวดล้อมปกติ ก็จะไม่เป็นสนิม หรือถ้าเกิดสนิม ก็จะไม่ผุกร่อน ลามไปจนไม่สามารถใช้งานได้ อีกทั้งยังมีการใช้งานที่สูง ทำให้ราคาถูกลงมา เมื่อเทียบกับเกรดอื่นๆ

สแตนเลส เกรด 316

• Ni 10%-14% (นิกเกิ้ล)
• Cr มากกว่า 16%-18% (โครเมียม)
• Mo (Molybdenum) 2% – 3% (โมลิดีนั่ม) เติมลงไปเพื่อให้มีความแข็งมากขึ้น
• มีส่วนผสมอื่นๆอีกเช่น แมงกานีส, คาร์บอน, ฟอสรัส, ซัลเฟอร์ หรอ ซิลิกอน แล้วที่เหลือจะเป็นเหล็ก

สแตนเลสเกรด 316 เมื่อทำส่วนผสมตามที่กำหนดแล้ว จะทำให้เป็นสแตนเลสที่ทนการกัดกร่อนสูงมาก ทำให้นำไปใช้ในทะเลหรือที่ที่มีสารเคมีกัดกร่อนสูงได้

สแตนเลส เกรดอื่นๆ ที่น่าสนใจในชีวิตประจำวัน

สแตนเลส เกรด 201 และ 202

สแตนเลสเกรด 201 และ 202 เป็นสมาชิกของครอบครัวสแตนเลส Austenitic ซึ่งมีนิกเกิลและโมลิบดีนัมเป็นองค์ประกอบหลัก แต่กับเกรด 201 และ 202 นิกเกิลจะถูกแทนที่ด้วยการใช้มังกี้หรือแมงกานีสในปริมาณที่สูง ทำให้มันมีความทนทานต่อการกัดกร่อนที่ดีแต่ไม่ทนทานเท่ากับเกรดสแตนเลสที่มีนิกเกิลในปริมาณที่มากขึ้น

ในชีวิตประจำวัน:

• สแตนเลสเกรด 201 มักจะนำมาใช้ในการผลิตสินค้าครัวเรือนที่ต้องการสามารถทนทานต่อการกัดกร่อนและมีราคาที่เหมาะสม เช่น ชุดหม้อ, ชุดจาน, ชุดครก มันยังถูกนำมาใช้ในอุตสาหกรรมการผลิตภัณฑ์จากเหล็ก เช่น กระเป๋าเดินทาง, กระทะ, และอุปกรณ์ทำความสะอาด
• สแตนเลสเกรด 202 ถูกนำมาใช้ในการผลิตอุปกรณ์ในครัวเรือนที่ต้องการความทนทานต่อการกัดกร่อนที่ดี แต่มีราคาที่เหมาะสม เช่น ชุดหม้อ, กระทะ, ชุดครก และอุปกรณ์เครื่องใช้ไฟฟ้า แต่ก็มีความทนทานต่อการกัดกร่อนที่ดีกว่าเกรด 201 แต่ก็จะมีราคาที่สูงขึ้น

การเลือกใช้สแตนเลสเกรดต่างๆ จะขึ้นอยู่กับความต้องการเฉพาะของการใช้งาน และการประเมินความสอดคล้องระหว่างราคาและความทนทานที่ต้องการ.

สแตนเลส เกรด 301

สแตนเลสเกรด 301 หรือ AISI 301 เป็นชนิดของสแตนเลส Austenitic ที่มีความทนทานต่อการกัดกร่อนสูง และสามารถทนแรงดึงได้ดี นอกจากนี้ ยังสามารถทำการทำงานเย็น (cold working) ได้เป็นอย่างดี ทำให้มีความแข็งแรงและทนทานต่อการสึกหรอ

ในชีวิตประจำวัน, เกรด 301 มักถูกนำมาใช้ในการผลิตวัสดุที่ต้องการความแข็งแรงและความทนทาน เช่น ตู้เย็น, ชิ้นส่วนของรถยนต์, อุปกรณ์เครื่องครัว, โครงสร้างต่างๆ, และอุปกรณ์เครื่องใช้ไฟฟ้า. นอกจากนี้ยังถูกใช้ในอุตสาหกรรมสร้างสรรค์และในการผลิตเครื่องมือที่ต้องทนการใช้งานที่หนัก

สแตนเลส เกรด 309

สแตนเลสเกรด 309 หรือ AISI 309 เป็นชนิดของสแตนเลส Austenitic ที่มีทนทานต่อความร้อนและการกัดกร่อนสูง ในทางปฏิบัติ สแตนเลสเกรด 309 มีผลผสมของนิกเกิลและครอมสูง ทำให้มีสมรรถนะในการทนความร้อนและการกัดกร่อนที่ดี

ในชีวิตประจำวัน, สแตนเลสเกรด 309 อาจไม่พบบ่อยเท่าที่ควร เนื่องจากมันมักจะถูกใช้ในแอปพลิเคชันอุตสาหกรรมที่ต้องทนความร้อนสูง แต่ในบางกรณีที่จำเป็นต้องมีความทนทานต่อความร้อนและการกัดกร่อน เช่น เตา, หม้อแปลง, ท่อและอุปกรณ์ประจุความร้อนสูง, สแตนเลสเกรด 309 อาจจะถูกเลือกใช้

ภายในบ้าน, สแตนเลสเกรด 309 อาจจะถูกพบในอุปกรณ์ที่ต้องทนความร้อนสูง เช่น แผ่นเตาอบหรือชิ้นส่วนของเตาไฟภายใน

รวมถึงนั้น, สแตนเลสเกรด 309 ยังถูกนำมาใช้ในการผลิตอุปกรณ์ในสภาพแวดล้อมที่เป็นกรดหรือกัดกร่อนสูง เช่น อุตสาหกรรมปิโตรเคมี, อุตสาหกรรมที่ใช้งานกับความร้อนสูง, หรือในการผลิตเฟอร์เนส

สแตนเลส เกรด 430

สแตนเลสเกรด 430 หรือ AISI 430 เป็นชนิดของสแตนเลส Ferritic ที่มีทนทานต่อการกัดกร่อนในเบื้องต้นและมีความแข็งแรงที่พอเหมาะ มันมีความสามารถที่ดีในการทนทานต่ออ๊อกซิเดชัน และมีความมีประสิทธิภาพในการใช้งานในสภาพแวดล้อมที่มีออกซิเจนสูง แต่มันไม่มีทนทานต่อการกัดกร่อนที่ดีเท่ากับเกรดสแตนเลส Austenitic ที่มีผสมของนิกเกิล (430 ไม่มีนิเกิ้ลนะครับ)

ในชีวิตประจำวัน, สแตนเลสเกรด 430 มักถูกนำมาใช้ในการผลิตอุปกรณ์ครัวเรือน เช่น หม้อ, กระทะ, ชามซัก, ชิ้นส่วนของเครื่องใช้ไฟฟ้า, เครื่องประดับ, และสิ่งของตกแต่งบ้านที่ต้องการความกันสนิมและมีลักษณะเป็นสะท้อนแสง นอกจากนี้ สแตนเลสเกรด 430 ยังมีการนำมาใช้ในงานอุตสาหกรรมอย่างเช่น ในการผลิตตู้เย็น, เครื่องซักผ้า, และชิ้นส่วนของรถยนต์

อย่างไรก็ตาม, สแตนเลสเกรด 430 ไม่ควรใช้ในสภาพแวดล้อมที่มีความเป็นกรดหรือเค็มสูง เนื่องจากมันไม่มีทนทานต่อการกัดกร่อนที่ดีในเงื่อนไขเหล่านี้.

สแตนเลส เกรด 420

เกรด 420 ของสแตนเลส หรือ AISI 420 เป็นแบบของสแตนเลสชนิด Martensitic ซึ่งมีส่วนผสมของคาร์บอนสูงและเน้นเรื่องความแข็ง. ในการปรับแต่งคุณภาพของ AISI 420 นั้น จะทำการขัดแตะและแข็งทำให้มีความแข็งและความทนทานต่อการสึกหรอสูง

ในชีวิตประจำวัน, สแตนเลสเกรด 420 นั้นมักถูกใช้ในส่วนของอุปกรณ์ทำความเย็น อุปกรณ์ครัว และเครื่องมือที่ต้องการความแข็งเช่น มีด หรือเครื่องมือศัลยกรรม ซึ่งเนื่องจากมีความแข็งสูง การฝังลึก (engrave) หรือการขัดเงาได้ดี และทนทานต่อการสึกหรอ จึงทำให้เหมาะสมกับการใช้งานดังกล่าว

อย่างไรก็ตาม สำหรับการใช้งานที่ต้องการความทนทานต่อการกัดกร่อนจากสารเคมี สแตนเลสเกรด 420 อาจจะไม่เหมาะสม เนื่องจากมีทนทานต่อการกัดกร่อนทางเคมีต่ำ ทำให้เป็นเหตุให้สแตนเลสชนิดนี้ไม่นิยมใช้งานในอุตสาหกรรมที่ต้องสัมผัสกับสารเคมีโดยตลอดเวลา.

สแตนเลสที่มาแต่ละประเทศเหมือนกันหรือไม่

การที่สแตนเลสจากแต่ละประเทศจะเหมือนกันหรือไม่ ขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย ซึ่งรวมถึงวิธีการผลิต, ความสามารถในการควบคุมคุณภาพ, และมาตรฐานที่แต่ละประเทศใช้

1. วิธีการผลิต: ผู้ผลิตสแตนเลสทั่วโลกใช้เทคนิคและเทคโนโลยีที่แตกต่างกันในการผลิตสแตนเลส ซึ่งสามารถส่งผลต่อคุณสมบัติของสแตนเลส
2. ควบคุมคุณภาพ: มีความแตกต่างในการควบคุมคุณภาพของผลิตภัณฑ์สแตนเลส ทำให้สแตนเลสจากแต่ละประเทศมีคุณภาพที่แตกต่างกัน
3. มาตรฐาน: มีมาตรฐานที่แตกต่างกันที่ใช้ในแต่ละประเทศ เช่น AISI (มาตรฐานของสหรัฐอเมริกา), EN (มาตรฐานของยุโรป), JIS (มาตรฐานของญี่ปุ่น) ซึ่งอาจจะทำให้มีความแตกต่างในคุณลักษณะของสแตนเลส

ดังนั้น, ถึงแม้ว่าสแตนเลสจะเป็นวัสดุที่มีสูตรความผสมที่ค่อนข้างเป็นมาตรฐาน แต่คุณภาพและคุณสมบัติของสแตนเลสยังคงขึ้นอยู่กับทักษะและประสบการณ์ของผู้ผลิต ทำให้สแตนเลสจากแต่ละประเทศอาจจะมีความแตกต่างกัน.